Đồng hồ chỉ 17h15 ngày 31/5. Champagne được mở ra. Mỹ là đối tác cuối cùng ký kết thỏa thuận trong số 28 nước thành viên WTO mà VN phải đàm phán để gia nhập Tổ chức thương mại Thế giới. Sự kiện này cũng kết thúc lộ trình 11 năm kiên trì theo đuổi các vòng đàm phán gia nhập WTO của nước Việt và mở ra những tiến trình đàm phán đa phương tiếp theo thuận lợi hơn cho VN. 

 
Ký kết thỏa thuận kết thúc đàm phán song phương gia nhập WTO Việt - Mỹ. Ảnh: P.A. 

Tại Dinh Thống Nhất, TP HCM, hai bên khẳng định đây là thời khắc lịch sử của mối quan hệ Việt - Mỹ. Bộ trưởng Tuyển phát biểu ngắn gọn rằng, VN mong muốn gia nhập WTO, hội nhập đa phương với Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR), và nhắc lại giây phút 2h45 ngày 3/5, khi 2 bên đạt được thỏa thuận cho cuộc đàm phán cuối cùng tại Washington.

Trong khi đó, Phó đại diện thương mại Karan Bhatia khẳng định, đây là một ngày lịch sử đối với Mỹ và cả VN trong mối quan hệ song phương 2 nước, dọn đường cho VN bước vào Tổ chức thương mại Thế giới.

Ông Karan Bhatia thừa nhận, bản thỏa thuận đàm phán song phương này không phải là một hiệp định dễ dàng mà 2 bên có thể đạt được. Song với Mỹ, bản thỏa thuận đánh dấu tiến trình bình thường hóa thương mại giữa 2 nước và giữa Mỹ với ASEAN, tạo cơ hội cho hàng hóa của Mỹ tiếp cận thị trường VN cũng như ngược lại. Đây cũng là cơ hội cho các doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào đất nước hình chữ S.

Ông Phó đại diện của Mỹ bày tỏ mong muốn VN sớm chính thức gia nhập WTO. Ông khẳng định, Mỹ sẽ cố gắng thông qua Quy chế bình thường thương mại vĩnh viễn (PNTR) sớm nhất cho VN. Hiện PNTR đã nhận được sự ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp Mỹ và nhiều nghị sĩ quốc hội. Nếu nhanh nhất, Quốc hội Mỹ có thể thông qua PNTR vào tháng 7.

Trả lời báo giới ngay sau lễ ký kết, ông Baran Bhatia khẳng định, bản thỏa thuận đồng ý VN gia nhập WTO sẽ bổ sung cho Hiệp định thương mại Việt - Mỹ đã được ký 5 năm trước. Còn Bộ trưởng Tuyển cho biết, các doanh nghiệp Mỹ đã thành lập Liên minh ủng hộ PNTR VN với 40 thành viên đầu tiên, đến nay đã lên 100 doanh nghiệp. Trong thời gian làm việc ở Mỹ, ông Tuyển đã gặp gỡ 13 nghị sĩ Mỹ và nhận được sự ủng hộ cao.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, 3 sự kiện quan trọng trong mùa thu Hà Nội sắp tới là VN gia nhập WTO, Tổng thống George Bush lần đầu tiên thăm VN và sự kiện Hội nghị Thượng đỉnh APEC, sẽ gắn chặt vào nhau mà cả 2 nước đều không thể bỏ lỡ. "Tôi không nghĩ các sự kiện này sẽ diễn ra sau khi vòng đàm phán Doha kết thúc vào cuối năm", ông Tuyển bày tỏ sự lạc quan.

Là nền kinh tế lớn nhất trên thế giới, Mỹ là nhà đầu tư và bạn hàng thương mại ngày càng quan trọng với VN. Tính đến tháng 12/2005, Mỹ là nhà đầu tư lớn thứ 11 ở VN với 265 dự án, tổng giá trị vốn đầu tư đạt 1,45 tỷ USD. Theo số liệu của Tổng Cục hải quan VN, kim ngạch thương mại hai chiều đạt gần 7 tỷ USD vào năm ngoái.